81. rocznica powstania w getcie warszawskim: Syreny, żonkile i historia ukryta za murami

19 kwietnia oznacza kolejną, tym razem 81. rocznicę wybuchu zbrojnego wystąpienia Żydów w getcie warszawskim podczas II wojny światowej – największego tego typu zrywu. Dedykowane temu dniu działania wolontariuszy obejmują wręczanie mieszkańcom stolicy symbolicznych, papierowych żonkili, które stanowią symbol szacunku i upamiętnienia bohaterstwa uczestników tamtych tragicznych zdarzeń. Zgodnie z planem, o godzinie 12:00 system ostrzegania i alarmowania w Warszawie uruchomi syreny.

Pamięć przodków zawarta jest w dźwięku jednominutowego, ciągłego sygnału syren, które zostanie uaktywnione na terenie m.st. Warszawy. Nie tylko jest to hołd dla tych, którzy podjęli walkę, ale także test sprawności miejskiego systemu ostrzegania. Mieszkańcy nie są zobligowani do podjęcia specjalnych działań podczas trwania sygnału.

Wybór żonkili jako symbolu ma swoje korzenie w postaci Marka Edelmana, ostatniego dowódcy Żydowskiej Organizacji Bojowej i jednego z nielicznych ocalałych z getta. Każdego 19 kwietnia, w rocznicę powstania, składał on bukiet tych żółtych kwiatów pod Pomnikiem Bohaterów Getta na warszawskim Muranowie. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN podejmując akcję „Żonkile”, dąży do propagacji tego symbolu i promowania wiedzy na temat powstania.

Akcja „Żonkile” służy nie tylko upamiętnieniu powstania w getcie warszawskim, ale również budowaniu społeczności opartej na wzajemnym szacunku i tolerancji.

W roku 1940, Niemcy otoczyli murem część centrum Warszawy, tworząc getto, w którym stłoczono prawie pół miliona Żydów z terenów stolicy i okolic. Osadzeni w getcie ludzie padali ofiarami głodu, chorób, ciężkiej pracy oraz egzekucji. Latem 1942 r. rozpoczęła się Wielka Akcja likwidacyjna, w ramach której Niemcy wywieźli blisko 300 tysięcy Żydów do obozu śmierci w Treblince. Wśród pozostałych kondygnacja zbrojnego oporu doprowadziła do powstania 19 kwietnia 1943 r., kiedy to dwa tysiące Niemców wkroczyło do getta z zamiarem jego ostatecznej likwidacji. Przeciwstawiło im się kilkuset młodych ludzi z Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB) i Żydowskiego Związku Wojskowego (ŻZW), których dowodził Mordechaj Anielewicz. Powstańcy, choć wycieńczeni i słabo uzbrojeni, woleli zginąć w walce, niż poddać się bez walki.

W tym roku również przy Muzeum POLIN kwitną czerwone tulipany odmiany Irena Sendler, które zostały posadzone w 2022 roku wzdłuż alei jej imienia. Te charakterystyczne kwiaty z żółtym centrum zakwitły po raz pierwszy w 80. rocznicę wybuchu powstania. Komponują się one z żonkilami, które co rok przypominają o tamtym wydarzeniu.

Nowa ekspozycja Muzeum Warszawy pt. „Świadectwa z getta warszawskiego” to część głównej wystawy muzeum, pokazująca okres od niemieckiej okupacji i wyznaczenia „obszaru zagrożonego tyfusem” wiosną 1940 roku aż do obchodów piątej rocznicy powstania w getcie warszawskim w 1948 roku. Przybliżenie realiów życia w getcie możliwe jest dzięki różnorodnym perspektywom – od żołnierzy i członków ruchu oporu, po kobiety i mężczyzn, amatorów i profesjonalistów. Eksponowane są także przedmioty odnalezione podczas poszukiwań, które należały do mieszkańców przedwojennej dzielnicy północnej. Wystawę zamyka film dokumentujący miejsce po getcie – stworzoną przez Niemców pustynię, będącą symbolem zagłady całej społeczności żydowskiej.