W dzisiejszych czasach produkty owsiane, takie jak płatki, otręby, kasze, ciastka, batony czy napoje, zdecydowanie zdobyły popularność na polskim rynku. Wiele z nas kojarzy owies również z domowymi sposobami leczenia stosowanymi przez nasze babcie. Jednak owies to nie tylko walory odżywcze i zdrowotne, lecz także cenne właściwości kosmetyczne. Dzięki najnowszym badaniom naukowym, owsianka na śniadanie przestała być nieprzyjemnym wspomnieniem z dzieciństwa, stając się niezbędnym elementem świadomego żywienia.
Owies należy do rodzaju Avena L., który jest częścią rodziny wiechlinowatych, skupiającej w sobie 35 gatunków, głównie uprawnych. W naturze możemy go spotkać w basenie Morza Śródziemnego i Azji Środkowej. W Polsce występuje jeden dziki okaz owsa – owies głuchy. Najbardziej rozpowszechniony jest gatunek Avena sativa L., inaczej zwany owsa zwyczajnym. Największe plantacje tego zboża znajdują się w Europie, Ameryce Północnej i Azji Zachodniej. W Polsce owies, po pszenicy i życie, jest trzecim zbożem pod względem powierzchni uprawy. Ze względu na niewielkie wymagania klimatyczne i glebowe, dobrze rozwija się zarówno w górach, jak i na lekkich, nizinnych glebach. Zboże to charakteryzuje się łodygami kępkowymi otoczonymi długimi liśćmi, których wysokość może osiągnąć nawet 100 cm. Na końcu źdźbła wyrasta okazała wiecha kwiatów. Sam kłos zwykle osiąga niecałe 25 mm długości.
W Polsce mamy dokładnie 30 odmian owsa do wyboru, w tym cztery zagraniczne. Aż dwadzieścia pięć z nich jest zalecanych do uprawy na terenie całego kraju, a pozostałe pięć jest na tyle odpornych, że nadają się do upraw wysokogórskich.
Owies jest jednym z młodszych gatunków roślin uprawnych. Jego uprawa rozpoczęła się kilka tysięcy lat później niż w przypadku jęczmienia i pszenicy. Pierwsze ślady uprawy owsa pochodzą z epoki brązu (1500-700 lat p.n.e.) i dotyczą owsa szorstkiego (Avena strigosa). Najstarsze ziarna tej rośliny odnalezione w Polsce, właśnie owsa głuchego (Avena fatua), datowane są na 700 lat p.n.e. i pochodzą z Biskupina. Niemniej jednak, pełnoskalowa uprawa owsa rozpoczęła się dopiero w VIII stuleciu n.e. Początkowo owies był traktowany przez rolników jako chwast, a nie zboże.
Owies trafił do Europy z Azji, w towarzystwie pszenicy. W miarę pogarszania się warunków klimatyczno-glebowych w Europie, owies zyskiwał na znaczeniu wśród upraw, a gatunki pierwotne były stopniowo wypierane. Owies zwyczajny jest blisko spokrewniony z owsem głuchym, co umożliwia krzyżowanie tych dwóch gatunków. W wyniku krzyżówek powstają formy pośrednie, takie jak A. strellis z wybrzeży Morza Śródziemnego czy A. abissinica z obszaru byłej Abisynii.
Za prekursorów kulinarnego zastosowania owsa uznaje się Szkotów, którzy jako pierwsi nauczyli się przyrządzać pożywną zupę z płatków owsianych, znaną jako owsianka. Ale nie tylko oni cenią sobie Avena sativa w swojej kuchni. Także w Polsce doceniano odżywcze walory tego zboża. Aż do końca XVIII wieku owsianka oraz chleb z dodatkiem owsa i warzyw stanowiły podstawę diety mieszkańców naszego kraju. Ziarna owsa były również ważnym składnikiem wyżywienia koni. Z czasem jednak owies został wyparty przez ziemniaki, które stały się bazą wielu potraw i podstawą pasz dla zwierząt hodowlanych. Mimo że po II wojnie światowej odnotowano spory spadek powierzchni uprawowej owsa, od początku XXI wieku na nowo zaczęto inwestować w uprawę tego zboża, co jest wynikiem najnowszych badań naukowych dowodzących korzystnego wpływu produktów owsianych na funkcjonowanie całego organizmu.